Het onderzoek naar de korte keten in Altena is afgerond

Een korte voedselketen kan bijdragen aan een vitaal platteland. Aan een beter verdienmodel voor boeren, meer verbinding tussen boeren en burgers, minder CO2-uitstoot en minder voedselverspilling. Het is een van de onderdelen van het programma Circulair Voedselsysteem, waarmee de gemeente Altena werkt aan de maaltijd van morgen; gezond, lokaal en circulair.

In Altena verkopen steeds meer landbouwbedrijven een deel van hun product via de korte keten. Bijvoorbeeld via een boerderijwinkel aan huis. De verkoop richt zich vooral op consumenten. Bij een korte voedselketen zit er maximaal één schakel tussen producent en consument. Een korte keten kan ook een lokale keten zijn.

De korte, lokale voedselketen in Altena werkt nog niet optimaal. Het volume, dus de hoeveelheid afnemers, is nog te laag. De gemeente onderzoekt daarom hoe het anders kan. Hoe we de korte, lokale keten een succes kunnen maken. Eerder onderzochten we de haalbaarheid van het online platform Uit Jouw Streek . In dit onderzoek onderzochten we wat er nog is om de B2B markt te stimuleren. 

Wat is er nodig om de korte keten in Altena te stimuleren? Kunnen ook partijen als supermarkten, kantines en horeca afnemers van streekproducten zijn? Die vragen stonden centraal in een onderzoek van de HAS-Hogeschool.

8 voedselketens

Via literatuurstudie en interviews onderzochten de HAS-studenten 8 voedselketens in Altena. Hoeveel wordt er geproduceerd in Altena en hoeveel geconsumeerd? Een voorbeeld: Altena produceert ruim 66 miljoen kilo melk per jaar. De consumptie wordt geschat op 5 miljoen kilo per jaar. In theorie kan alle melk voor inwoners uit Altena uit de korte én lokale keten komen. Dat geldt ook voor eieren, kippenvlees, rundvlees, aardappelen en brood. Maar, willen we 100% lokaal? En misschien belangrijker, kunnen we dat wel organiseren?

Interesse en uitdagingen

Uit gesprekken met landbouwbedrijven en afnemers als horeca, supermarkten, scholen, zorginstelling en sportverenigingen kwam naar voren dat er veel enthousiasme is voor de korte keten. Bij zowel producten als afnemers. Maar dat er tegelijk flinke uitdagingen zijn om het rendabel te maken.   

Producenten zien dat ze met het wegvallen van 1 of meer schakels een betere winstmarge halen op een product. Het biedt hen de mogelijkheid het verhaal achter het product te vertellen, zorgt voor meer binding met de omgeving en een positief imago. Maar om de korte keten verder uit te bouwen, bijvoorbeeld via een lokaal afhaalpunt, is de logistiek een flinke uitdaging. Net als de capaciteit. Bovendien zien producenten dat consumenten en bedrijven het kopen van lokale producten niet makkelijk genoeg vinden. 

Een aantal afnemers, zoals horeca, zet graag lokale producten in. Ze zien dat hun klanten het waarderen, gunnen het lokale producenten, en het zorgt voor goede PR. Maar ook afnemers zien risico’s. De kostprijs van lokale producten ligt hoger dan bij gangbare producten uit de keten. Ook zijn lokale producten niet altijd beschikbaar.

Oplossingen

Om het marktaandeel van lokale producten te vergroten, moeten er zowel bij producenten als afnemers dingen veranderen. Op bedrijfsgebied, marketing, logistiek en financieel. Een online platform kan de samenwerking tussen lokale producenten en afnemers vergroten. En daarmee de afzet van lokale producten aan lokale bedrijven een boost geven.

Rol gemeente  

Het onderzoek ging ook in op de vraag wat de rol van de gemeente kan zijn bij het bevorderen van de korte keten. Producenten en afnemers bleken hier verschillend over te denken. Sommigen zien een grote rol voor de gemeente. Anderen vinden juist dat de gemeente het aan de markt over moet laten. Over het algemeen zien de afnemers als de belangrijkste rollen voor de gemeente:

1. Relevante vergunningen verlenen
2. Meer zichtbaarheid geven aan lokale producten
3. Subsidies
4. Programma ontwikkelen voor lokale afzet met excursies

Lees het hele onderzoek  (Pdf, 1.55MB)

Het onderzoek wordt mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage uit het Onderzoek & Ontwikkelfonds van Regio West-Brabant.